Pastor Parafii Ewangelicko-Augsburskiej Ryszard Pieron przemawiał podczas spotkania
Dyrektor Oleskiego Muzeum Regionalnego wita przybyłych na spotkanie
Przewodniczący Rady Opolskiej Fundacji Filmowej Marek Brożek prezentował film
27 marca br. odbyło się XLIV Spotkanie Muzealne: Opolska Fundacja Filmowa prezentuje, film „Religie i wyznania Śląska Opolskiego” cz. 1 – Luteranie, które zapoznało uczestników z nurtem protestanckim na Opolszczyźnie, z jego denominacją ewangelicko-augsburską, która bezpośrednio wywodzi się od nauk Marcina Lutra, ojca reformacji. Powstała w 2013 r. Opolska Fundacja Filmowa produkuje filmy edukacyjno-historyczne, krajoznawcze, przyrodnicze, biograficzne oraz promocyjne oscylujące głownie wokół tematyki regionalnej, ale pochyla się także nad interesującymi zagadnieniami dotyczącymi innych zakątków Polski czy Europy. Nadrzędnym celem tych produkcji jest odkrywanie zapomnianych i mało znanych miejsc, zabytków, wydarzeń, zjawisk czy osób. Projekcja filmu miała na celu znalezienie odpowiedzi na pytanie: jakim cudem na Śląsku Opolskim, gdzie tak silny jest kult maryjny, tradycja pielgrzymkowa i przywiązanie do tradycji rzymskokatolickiej – rozwinął się ruch protestancki. Na ziemie dzisiejszego Śląska idee Lutra dotarły dość szybko, za sprawą studentów uczących się w Lipsku czy Wrocławiu, miastach będących silnymi ośrodkami nowego ruchu oraz dzięki nauczaniu wędrownych kaznodziei. Jednak największy wpływ na rozszerzanie się nowinek religijnych miał epokowy wynalazek druku Johannesa Gutenberga, który od kilkudziesięciu lat robił zawrotną karierę. Pod względem politycznym w XVI w. ziemie śląskie należały już do Czech i sprawujący tam władzę książęta ciekawym okiem spoglądali na nowy wymiar religii. Niezależnie od przekonań niższych warstw społecznych (luteranizm cieszył się uznaniem mieszkańców miast, wsie raczej pozostawały przy starej formule wiary) to władcy dzielnic decydowali o sukcesie lub klęsce nowego prądu religijnego zgodnie z zasadą: „Cuius regio, eius religio/czyja władza, tego religia”. Ostatni z opolsko – raciborskiej linii Piastów, Jan II Dobry był zwolennikiem tradycyjnego katolicyzmu. Kiedy jednak książę zmarł bezpotomnie w 1532 r. jego ziemie przeszły w ręce gorliwego protestanta – margrabiego Jerzego Hohenzollerna, zwanego Pobożnym, który przyczynił się do rozwoju wyznania ewangelickiego w Opolu. Ważnym ośrodkiem luteranizmu, ba kolebką reformacji na Śląsku był Brzeg, za sprawą księcia legnicko-brzeskiego Fryderyka II, który w 1534 r. wprowadził nowe wyznanie w swoich księstwach. Nauka Lutra pojawiła się w Opolu już około 1524 r. za sprawą jej gorącego zwolennika, kanonika Lorency Josta. Duchowny ten od roku 1527 prawie przez jedno ćwierćwiecze, w kościele pw. św. Krzyża (obecny kościół katedralny) głosił kazania w duchu wielkiego Reformatora. Wspomniany książę Jerzy popierał rozwój reformacji w mieście, co przyczyniło się do tego, że za jego panowania większość mieszkańców przyjęła luteranizm. W 1535 r. książę powołał do Opola ewangelickiego kaznodzieję, któremu powierzył służbę w podominikańskim kościele przyklasztornym „Na górce”. Miejsce to stało się centrum wspólnoty zreformowanej w Opolu. Ewangelickie nabożeństwa były też odprawiane w kaplicy zamkowej. W II poł. XVI w. przyklasztorny kościół został dla ewangelików zamknięty. Pozbawieni miejsca kultu odbywali nieraz długie wędrówki, często piesze, do takich miast jak Brzeg, Wrocław, Namysłów, Świdnica, czy nawet Olesno. W XVII w. pod rządami arcykatolickich Habsburgów nastąpiły trudne czasy kontrreformacji nasilonej po zakończeniu wojny trzydziestoletniej. Protestanci musieli opuścić wiele miast, w konsekwencji tego wygasa w nich luteranizm. Odrodzenie tego wyznania nastąpiło pod panowaniem pruskim na Śląsku- w tzw. czasach fryderycjańskich, po pierwszej i kolejnych wojnach śląskich. W Opolu stało się to za sprawą ewangelickiej jednostki garnizonowej 9 Regimentu Kirasjerów, przy której powstała parafia ewangelicka, złożona z przybyłych z Prus urzędników, kupców, rzemieślników, fabrykantów i nauczycieli. W 1749 r. otwarto szkołę ewangelicką, a w 1811 r. dawny kościół franciszkański przekazano ewangelikom. W XIX w. także w innych miejscowościach Śląska Opolskiego powstały odrębne parafie ewangelickie z własnymi zborami, szkołami i cmentarzami. Film dostarczył także wielu informacji o współczesnej kondycji kościoła ewangelickiego na Śląsku Opolskim, który liczy obecnie 8 parafii i kilkanaście filii. Poznaliśmy wspaniałe zabytki sztuki sakralnej jak kościół Zbawiciela w Kluczborku z I poł. XVI w związany z działalnością Adama Gdacjusza zwanego „śląskim Rejem”, czy kościół w Pokoju z II poł. XVIII w., kościół pw. Św. Michała Archanioła w Gierałcicach należący do parafii w Wołczynie oraz kościół śś. Piotra i Pawła w Lasowicach Wielkich – jednej z najstarszych parafii ewangelickich na Śląsku Opolskim z pastorem Ryszardem Pieronem, który jest także duszpasterzem parafii ewangelicko – augsburskiej w Oleśnie. Zorganizowana wspólnota luterańska w naszym mieście powstała w 1847 r., dzięki determinacji i zaangażowaniu jej pierwszego pastora Leopolda Polko, którego nadrzędnym celem było wybudowanie zboru. Prace przy budowie kościoła opóźniały się z powodu wybuchu epidemii tyfusu, cholery i ogólnego zubożenia mieszkańców miasta. Od 1849 r. pastor zlecił drukowanie broszurek-ulotek (Flugblatt) z prośbą o jednego grosza – “Ich bitte um einen Pfennig !”- rozesłanych do wszystkich ewangelickich duchownych w Prusach. Ksiądz Polko osobiście podróżował po kraju, prosząc o datki często w wierszowanej formie. Do komitetu budowy kościoła zaczęły napływać owe grosze- fenigi i to z całych Prus, także z parafii katolickich i wspólnot wyznania mojżeszowego. Gdy pastor Polko zebrał 3.000.000 fenigów rozpoczęto budowę zboru w Oleśnie. Dlatego nowo poświęcona 11 maja 1853 r. świątynia pod wezwaniem „Krzyża Chrystusowego” nazywana była kościołem fenigowym/groszowym. W Oleśnie funkcjonowała także szkoła ewangelicka o bardzo wysokim poziomie nauczania oraz ewangelicki dom parafialny, powstały dzięki charyzmatycznemu pastorowi Maksymilianowi Sękowskiemu. Luteranie na stałe tworzą mozaikę wyznaniową mieszkańców Opolszczyzny w ekumenicznym dialogu Kościołów Chrześcijańskich. Spotkanie swoją obecnością zaszczycili przewodniczący Rady Nadzorczej Opolskiej Fundacji Filmowej Marek Brożek, proboszcz Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Lasowicach Wielkich pastor Ryszard Pieron, naczelnik Wydziału Edukacji, Kultury i Sporu Starostwa Powiatowego w Oleśnie Renata Płaczek Zielonka i zastępca tego wydziału Bogusława Szychowska, dyrektor Oleskiej Biblioteki Publicznej Ilona Gnacy, dyrektor PSP nr 3 Agnieszka Grajcar i wielu zainteresowanych tematem mieszkańców Olesna.
Ewa Cichoń
