Prelegent Andrzej Suder
Uczestnicy Spotkania Muzealnego
7 marca 2025 r. odbyło się LIV Spotkanie Muzealne, które upamiętniło 80. rocznicę wkroczenia na Górny Śląsk i do Olesna Armii Czerwonej i początku represji określanych współcześnie mianem Tragedii Górnośląskiej, której pierwszym aktem były zbrodnie popełniane na ludności cywilnej. Zbrodnie o których próbowano zapomnieć, zbrodnie które w okresie PRL-u były tematem tabu. Dzieje ludności cywilnej Górnego Śląska po wkroczeniu na ten teren Armii Czerwonej, a później zainstalowaniu władzy komunistycznej to do dziś tematyka mało obecna w oficjalnym nauczaniu historii, nieprzerwanie pozostająca w pamięci mieszkańców. Właściwie dopiero po 1989 r. wielu świadków tamtych wydarzeń zaczęło publicznie bez obaw wypowiadać się na ten temat. Problemem jest ciągle brak wielu źródłowych zapisów, ponieważ pierwsze miesiące 1945 r. były okresem, gdy na Górnym Śląsku administracji niemieckiej już nie było, a administracji polskiej jeszcze nie było. Dokumenty, które sporządzała lub mogła sporządzić strona radziecka, jeśli są, to w Rosji i dostęp do nich jest utrudniony. Świadectwa o deportacjach i innych represjach ze strony Armii Czerwonej nie zawsze są pełne, bowiem ich świadkowie wtedy byli dziećmi, a percepcja tak dramatycznych wydarzeń jak wojna jest z pewnością inna u dzieci, a inna u osoby dorosłej. Na współczesne relacje ma znaczny wpływ upływ czasu, emocje i nabywana wiedza historyczna. W województwach opolskim i śląskim rok 2025 ustanowiono Rokiem Tragedii Górnośląskiej, aby oddając cześć pamięci ofiar represji. Ta pamięć tkwiąca w doświadczeniu rodzin jest wielką siłą, ale trzeba wykonać olbrzymią pracę, aby z poziomu indywidualnych losów pamięć o wydarzeniach sprzed 80 lat była udziałem jak największej liczby ludzi, także poza Śląskiem. Akty terroru popełnianego przez Armię Czerwoną wobec mieszkańców Górnego Śląska przybierały różnorodne formy przemocy: aresztowania, egzekucje, gwałty, grabieże, deportacje w głąb Związku Radzieckiego (na Sybir, do kopalń Zagłębia Donieckiego, do Kazachstanu, na Kamczatkę), wysiedlenia w głąb Niemiec, dewastacje zabudowy i zaplecza przemysłowego oraz wywłaszczania, podczas których odbierano mieszkańcom Górnego Śląska majątek.
