W budynku Oleskiego Muzeum Regionalnego od 19 marca 2010 r. gości wystawa zatytułowana „Dzieje papieru i papiernictwa” z  Muzeum Papiernictwa w Dusznikach Zdroju. W centrum tego znanego uzdrowiska stoi charakterystyczny budynek drewnianej zabytkowej papierni, w którym mieści się wspomniane muzeum. To jedyna prowadzona w sposób profesjonalny placówka muzealna w Polsce, zajmująca się szeroko pojętą tematyką papiernictwa i posiadająca w swoich bogatych zbiorach unikatowy na skalę kraju księgozbiór z zakresu historii papiernictwa. Uzyskała wiele prestiżowych nagród i wyróżnień. Na stronie internetowej tej placówki możemy przeczytać: „W prestiżowym konkursie organizowanym przez Ministerstwo Kultury Wydarzenie muzealne roku, dusznickie muzeum zdobyło aż 6 nagród i wyróżnień, w tym za 1998 r. główną nagrodę. Za 2001 rok otrzymało Dolnośląski Klucz Sukcesu dla najlepszej instytucji kultury. Równocześnie Muzeum Papiernictwa prowadzi współpracę międzynarodową, a dowodem uznania dla instytucji było powierzenie jej organizacji międzynarodowych kongresów artystów papieru (JAPMA) w 2001 r. oraz Międzynarodowego Stowarzyszenia Historyków Papieru (IPH) w 2004 r. – imprez, które po raz pierwszy odbyły się w kraju Europy Wschodniej. W 2004 r. muzeum zostało zakwalifikowane do finału Europejskiego Muzeum Roku (European Museum of the Year).”

Otwarcie wystawy w Oleśnie zaszczycił Dyrektor Muzeum Papiernictwa w Dusznikach Zdroju p. dr hab. Maciej Szymczyk i kierownik działu papiernictwa współczesnego p. Jan Bałchan, który przez kilka dni montował tę ekspozycję w naszym muzeum.

Składają się na nią bogato ilustrowane plansze prezentujące historię papieru, maszyn do jego produkcji, aparatura używana w procesie produkcji papieru, próbki wyrobów papierniczych. Na stanowisku ręcznego czerpania papieru, każdy mógł wyprodukować kartkę papieru czerpanego. Ta część ekspozycji cieszyła się największym zainteresowaniem przybyłych do oleskiego muzeum.

Przełomowy był dla ludzkości wynalazek pisma, który   stał się wyznacznikiem cezury czasowej, kończącej    epokę prehistoryczną a rozpoczynającej  okres nazwany starożytnością. Od początku swojego istnienia człowiek próbując przekazywać informacje w postaci prostych gestów czy okrzyków doprowadził do wykształcenia się języków i mowy. W miarę rozwoju intelektualnego, człowiek odczuwał coraz większą potrzebę komunikacji. Wymyślił zatem pismo. Tworzył pierwsze niewprawne jego formy, które z czasem się przeobrażały i ulegały ciągłym zmianom. Pierwsze pismo stanowiło niesłychanie ważny punkt w dziejach ludzkości: od tego momentu zaczęto zapisywać cenne dane dla następnych pokoleń. Możliwość gromadzenia i przechowywania tych informacji miały znaczący wpływ na zmiany społeczne i ekonomiczne, ponieważ na ich podstawie kształtowały się wizje świata różnych kręgów kulturowych.

Niezwykle istotny był materiał na którym utrwalano zdarzenia, myśli i ważkie odkrycia. Materiały pisarskie ulęgały ewolucji – od kamienia, gliny, papirusu przez pergamin do przełomowego papieru. Z chwilą jego wynalezienia, papier stał się niemal natychmiast najważniejszym materiałem pisarskim. Istotne stało się również zastosowanie papieru w malarstwie, rysunku i grafice. Według chińskich kronik wynaleziony został w Państwie Środka przez  kancelistę na dworze cesarza He Di z dynastii Han, eunucha Tsai Luna (Cai Lun)około 105 r. n.e. Kancelista eksperymentował z korą drzew, jedwabiem, a nawet sieciami rybackimi, aż trafił na właściwą metodę (papier czerpany) z użyciem szmat jedwabnych i lnianych. Wyniki badań archeologicznych pokazują jednak, że papier był już znany wcześniej, co najmniej w 8 r.p.n.e.  Z tego roku pochodzi skrawek papieru z 20 chińskimi znakami odnaleziony w Nefrytowej Bramie,  granicznej strażnicy jedwabnego szlaku. Być może papier jest jeszcze starszy, jego niezapisane skrawki były znajdowane w stanowiskach pochodzących prawdopodobnie z II wieku p.n.e., jednak to datowanie jest niepewne. Prawdopodobnie zatem Cai Lun wynalazł tylko metodę masowej produkcji papieru. Po bitwie nad rzeką Tałasw 751 r. Arabowie wzięli do niewoli chińskich papierników, dzięki którym papier upowszechnił się na ziemiach arabskich. Stąd w XII wieku trafił do Hiszpanii, zajętej przez Arabów. W Europie z trudem zyskiwał popularność, bo przedkładano nad niego pergamin. W XII w. początkowo w Hiszpanii, a potem też we Włoszech powstały pierwsze europejskie papiernie. Stopniowo technika produkcji papieru zaczęła się rozprzestrzeniać na inne kraje starego kontynentu. W XIV w., na skutek epidemii czarnej śmierci, znacznie wzrosła w Europie ilość dostępnego surowca do produkcji papieru – tkanin z odzieży osób zmarłych na dżumę– co znacznie wpłynęło na rozwój tej branży. Jednak w Europie zaczęło brakować szmat i w latach 40. XIX w. friedrich Gottlob Keller uzyskał ścier drzewny. W następnym dziesięcioleciu XIX w. opracowano metodę pozyskiwania masy celulozowej.

Pierwsza w Polsce papiernia powstała pod Krakowem w Prądniku Czerwonym w roku 1491. Od 1510 r. jej właścicielem był znany drukarz i przedsiębiorca Jan Heller. 

Także na Ziemi Oleskiej na przełomie XVIII i XIX w. powstały młyny papiernicze nad Libawą w Kniei, nad Prosną w Uszycach i Pawłowicach. Stanowiły na pocz. XIX w. ponad 11% ogólnej liczby tego rodzaju przedsiębiorstw. W XVI w. papiernia funkcjonowała w Gorzowie Śląskim. Od XVI w. do XIX w. sześć papierni w Oleskiem produkowało nie tylko na potrzeby lokalnego rynku, ale ich wytwory były przedmiotem eksportu na ziemie polskie.

Powszechne zastosowanie papieru, jego właściwości i względnie niska cena, wywarły doniosły wpływ na rozwój cywilizacji. Rolę tego nośnika kultury doskonale oddają słowa poety Wacława Potockiego (1621 – 1696) a wystawa „Dzieje papieru i papiernictwa”, jest ich potwierdzeniem:

„Próżna ufność w marmurze,

próżna i w żelezie.

to trwa do skonu świata,

co na papier wlezie”.

Zaproszenie na otwarcie wystawy przyjęli: Sekretarz Gminy p. dr Bożena Matusiak, dyrektor MDK p. Ernest Hober, dyrektor ZSD p. Jerzy Jeziorowski, dyrektor PG nr 1 p. Janusz Wojczyszyn, Inspektor Sanepidu p. Jolanta Bala, p. Ewa Rymarczyk z Wydziału Promocji Gminy, przedstawiciele lokalnej prasy, fotograficy i mieszkańcy Olesna. Zapraszamy do muzeum, gdzie m.in. można czerpać papier. Wystawa czynna do końca kwietnia br. w godzinach otwarcia muzeum:

Poniedziałek, czwartek i piątek od godz. 9:00 do 14:00

Wtorek od godz. 9:00 do 17:00

Środa od godz. 10:00 do 18:00

Druga niedziela miesiąca od godz. 14:00 do 18:00

 Ewa Cichoń.