Reklama przedwojennej mleczarni.             Pocztówka z 1908 r.- w tle zabudowa mleczarni,

   

                                                                  Lata 60. XX w.

            Doświadczona, w nieustannym  rozwoju, dostojna jubilatka – oleska mleczarnia obchodzi  swoje 110 urodziny. Mija bowiem 110 lat od powstania pierwszego Zakładu Mleczarskiego na terenie Olesna i 60 lat od powołania Okręgowej  Spółdzielni  Mleczarskiej w Oleśnie.  Na ten zacny jubileusz i wzrastającą pozycję oleskiej spółdzielni  pracowały  kolejne pokolenia załogi i  kadry kierowniczej.   Jej  sukces to ciężka, wspólna, wytężona praca, która zyskała wielkie uznanie lokalnych władz samorządowych i mieszkańców Ziemi Oleskiej.

           Mleko to pierwszy pokarm człowieka… Już w epoce neolitu pasterze wykorzystywali mleko kóz i owiec. Zaś przetwórstwo mleka wzięło się od wyprodukowania jogurtu, który powstał w naturalny sposób podczas transportu mleka. Przetwarzanie mleka i produkcja sera w starożytnej Anatolii na obszarze dzisiejszej Turcji rozpoczęły się 8,5 tys. lat temu. Stamtąd praktyki  te rozprzestrzeniły się na Bałkany i na całą Europę. Odciśniętą masę serową pakowano do specjalnych, trzcinowych i wiklinowych, koszy. W języku greckim „kosz” oznacza „formos” i od tego właśnie wzięła się nazwa nie tylko „formy”, ale również samego sera, np. francuskiego  „fromage” czy włoskiego  „formaggio”. Najstarszy dokument z III tys. p.n.e. szczegółowo opisujący  techniki produkcji sera znaleziono w pobliżu miasta Uruk na terenie dzisiejszego Iraku. Obecnie znajduje się w Muzeum Narodowym w Bagdadzie. Ser znaleziono w jednym z grobów faraona sprzed 2,8 tys. lat p.n.e.  W Biblii, w Księdze Rodzaju, czytamy, iż Abram częstował trzy Anioły twarogiem i mlekiem. Homer zaś w słynnej „Odysei” opisuje, jak Ulisses obserwuje cyklopa Polifema wytwarzającego w swojej jaskini owczy ser. Również Hipokrates, twórca naukowej medycyny, zachwalał walory zdrowotne serów. W ślad za Grekami sztukę serowarską rozpowszechniano również w Imperium Rzymskim. W słynnym i najbardziej kompletnym dziele dotyczącym agrotechniki „De re rustica” Columella ze szczegółami opisuje wytwarzanie różnych gatunków sera, od miękkich oraz odciśniętych z serwatki, poprzez wędzone i twarde aż do długo dojrzewających. Właśnie z tego dzieła wiemy, że już wówczas produkowano słynne pecorino – Romano, antyczny ser  i równie słynne sery owcze z regionu Toskanii. Po czasach starożytnych serowarstwo nadal rozwijało się we wczesnym i późnym średniowieczu. Głównym ośrodkiem szerzącym umiejętności agrotechniczne, w tym serowarskie, okazały się klasztory cystersów. To nie przypadek, że jedne z najbardziej znanych i docenianych serów francuskich: „Maroilles” i „Port-Salut” wzięły nazwy od opactw cysterskich założonych we Francji w XI wieku przez św. Roberta. Jednak największe znaczenie dla popularyzacji serów miało założenie w 1115 roku przez św. Bernarda opactwa w Chiaravalle, w północnych Włoszech. To właśnie tam, dzięki rowom melioracyjnym, kanałom i zbiornikom wodnym, spowodowano, że Dolina Padańska przez cały rok miała zielone pastwiska. W ślad za tym poszło zwiększenie produkcji mleka i serów, które zaczęto eksportować do całej Europy. Przełomowym wiekiem dla produkcji serów okazał się wiek XIX, kiedy to pojawiło się szereg udogodnień technologicznych, między innymi mikroskop, który dał początek mikrobiologii – nauce fundamentalnej dla badania ewolucji serów. W latach 1751-1772 ukazuje się też słynna „Wielka Encyklopedia Francuska” Diderota i d’Alemberta. Znalazły się w niej opisy nie tylko dotyczące wytwarzania serów, ale ponadto cztery rysunki przedstawiające podstawowe narzędzia do ich produkcji. Do dzisiaj korzysta się z przedstawionych tam miedzianych kotłów do produkcji serów czy też z nachylonych drewnianych stołów, na których formowano i odciskano z serwatki ser. Kolejnym odkryciem w branży mleczarskiej było opracowanie w 1855 r. pierwszego systemu do produkcji mleka w proszku. W 1865 r.  powstają pierwsze lodówki i chłodnie. W połowie tego wieku Ilja Meczikow aplikuje po raz pierwszy pasteryzację mleka, a Tyndall wytwarza pierwsze podpuszczki przemysłowe. Dodatkowo w 1877 r.  Gustav de Laval prezentuje pierwszą wirówkę, która w bardzo szybki sposób jest w stanie oddzielić śmietanę od mleka. W 1890 r. wynaleziono sposób odczytu zawartości tłuszczu w mleku. W efekcie, w rozwijających się wówczas europejskich miastach, na szeroką skalę wzrosło spożycie masła.

            W Polsce  już w średniowieczu, za inspiracją cysterskich klasztorów w  Jędrzejowie, Mogile, Wąchocku czy  Oliwie, sztuka wytwarzania serów  nie była obca, a koniec wieku dziewiętnastego był najważniejszy dla historii polskiego mleczarstwa. Wytwarzanie serów popularyzowały również mniejszości protestanckie z Holandii i Niemiec, jak choćby Menonici, którzy osiedlili się na Pomorzu i Kujawach. Na polskiej ziemi serowarstwo rozwijało się w ziemiańskich folwarkach. Pod koniec tego wieku, począwszy od zaboru pruskiego w Wielkopolsce, na zaborze rosyjskim kończąc, silnie zaczęła się rozwijać w mleczarstwie idea spółdzielczości. Jak pisze Melania Lipińska: „Do wybuchu I wojny światowej udział spółdzielni w skupie mleka nie był zbyt duży i wynosił od 1,5% na południu Polski do 7% w Wielkopolsce i na Pomorzu. Na terenach wszystkich trzech zaborów istniało około 600 spółdzielni mleczarskich, które prowadziły przetwórstwo mleka w 770 zakładach. Dystrybutorzy artykułów mleczarskich produkowanych przez polskie mleczarnie pokusili się o zdobycie zagranicznych rynków zbytu. Produktami eksportowymi były: masło, śmietana i kazeina[1]”. Rozwój mleczarstwa w drugiej połowie XIX wieku spowodował wzrost zapotrzebowania na wykwalifikowanych pracowników[2]. Ten trend daje się zauważyć także w Oleśnie, znajdującym się wtedy na terytorium Cesarstwa Niemieckiego

.

Sklep firmowy oleskiej mleczarni przed II wojną św.

            Narodziny  zorganizowanego mleczarstwa w Oleśnie sięgają początków XX stulecia. W dynamicznie rozwijającym się wówczas,  tak pod względem demograficznym, jak i gospodarczym, Oleśnie powstał w 1907 r. zakład mleczarski przy ówczesnej ul. Banhofstrasse/Dworcowej. Spółdzielnię mleczarską rozbudowano w 1911 r. Jej Zarząd tworzyli: właściciel ziemski ze Starego Olesna baron Mortimer  Lieres und Wilkenau[3], właściciel ziemski z Bąkowa hrabia Henryk Bethusy-Huc[4]  i dzierżawca dóbr królewskich Alexander   Pöhn z Karmonek Nowych na czele z prezesem – dyrektorem Johannesem Berthelosen[5].  Johannes Berthelosen w znacznym stopniu sfinansował pomnik poległych w I wojnie światowej oleśnian, który  w  1923 r. stanął przed cmentarzem komunalnym. Obecnie  na  jego miejscu wznosi się  pomnik powrotu piastowskich Ziem Zachodnich i Północnych  do Macierzy.  Zaangażowanie dyrektora mleczarni w to dzieło było  podyktowane osobistą tragedią – śmiercią brata  Waltera, który zginął w 1914 r.  W opisie powiatu oleskiego z 1928 r. znajduje się lapidarna wzmianka: „Mleko było przetwarzane na masło w dwóch mleczarniach w Oleśnie i Gorzowie Śl”[6]. W latach 30. XX w. spółdzielnia rozwijała się prężnie pod nadzorem dyrektora Emanuela Nentwicha. Mleczarnia zaopatrywała mieszkańców w świeże mleko, kremówkę, maślankę, biały ser i masło, które sprzedawano w należących do firmy sklepach pod szyldem: „Z Magazynu Mleczarni Olesno”, usytuowanych przy ówczesnych ulicach: Rosenstrasse[7] i Schönwalderstrasse[8]. 

Zarys oleskiej mleczarni na zdjęciu z 1914 r. Plan sytuacyjny zakładu z 1957 r.

         Nowy rozdział spółdzielczości mleczarskiej na terenie Olesna  przypada  na rok 1945, bezpośrednio po zakończeniu II wojny światowej, w wyniku której Śląsk i  ziemia oleska, po 600 latach, znalazły się znowu w granicach państwa polskiego. Po zakończeniu wojny odbudowa rolnictwa, a przede wszystkim stada krów i przetwórstwa mleka, oraz wyżywienie ludności stały się priorytetami gospodarczymi państwa. W roku 1945 zdołano uruchomić 685 zakładów mleczarskich, w tym 590 spółdzielczych i 95 prywatnych. W nowej rzeczywistości politycznej i społecznej powstała Okręgowa Mleczarnia  Spółdzielcza w Oleśnie zarejestrowana w dniu 15 lutego 1946 r. Jej siedzibę stanowiły budynki przedwojennej mleczarni przy ówczesnej  ul. Świerczewskiego 20/ Dworcowej 20. Zarząd nowo powstałej spółdzielni tworzyli: Franciszek Buchta, Antoni Panek i Jan Wróblewski[9]. Oleska Mleczarnia była drugą w powiecie oleskim po założonej w listopadzie 1945 r. Spółdzielni Mleczarskiej w Gorzowie Śl. Oleska (i gorzowska) spółdzielnia mleczarska podlegała Śląskiemu Oddziałowi Mleczarskiemu ZGS RP „Społem” w Katowicach[10]. Zajmowała się  zakupem, przerobem i  zbytem mleka,  nabiału i jaj. Produkty dostarczali członkowie i rolnicy niezrzeszeni. Udziały członków, relatywnie niskie (20 zł), wpłacono w części przy wstępowaniu do spółdzielni, resztę – w ratach kwartalnych. Członkowie wnosili tyle udziałów, ile posiadali krów. Na wzrost jakości mleka i jego przetworów miały  wpływ Inspektoraty Mleczarskie  prowadzące nadzór sanitarny nad mleczarniami  na mocy dekretu z 28.10.1947 r.[11] Zdolność produkcyjna mleczarni w Oleśnie stopniowo wzrastała. W 1946 r. przerabiała w ciągu dnia ok. 750 litrów mleka, produkując  masło i ser biały. Lata 1945-1950 to dynamiczny rozwój zakładów przetwórczych w całym kraju.

Po utworzeniu w 1950 r.  województwa opolskiego Powiatowy Zakład Mleczarski w Oleśnie podlegał Zjednoczeniu Przemysłu Mleczarskiego w Opolu. W tym okresie  oprócz przetwórstwa mleka i jego  sprzedaży wytwarzano inne produkty, m.in.: proszek mleczny spożywczy i przemysłowy, masło, śmietanę, sery twarde, miękkie, twarogowe, topione, kazeinę, napoje mleczne, kakaowe, kawowe, owocowe, kefir, jogurt, maślankę, lody, cukier mlekowy rafinowany[12]. Roczna produkcja mleka w 1950 r.  wynosiła  1732000  litrów, 415  tys. litrów mleka zużyto na  masło,  31 tys.  litrów mleka na  twaróg. W  1951 r.  wyprodukowano ok. 73 tony masła[13]. Wzrost produkcji uwidaczniają dane z  1952 r. Roczna produkcja wynosiła wtedy   2858000  litrów mleka, 1798500 litrów  mleka przerobiono na  masło, 451000 litrów  mleka na twaróg, a  39000 litrów  mleka na  napoje mleczne. Z  4600 litrów  mleka  wyprodukowano  lody.      W 1951 r.   pracowały w zakładzie  43 osoby, 28  pracowników produkcji i 15 umysłowych. Wg danych z 1957 r. w piwnicach  zakładu mieścił się magazyn masła, serownia, baseny na mleko i lodownia, na parterze odbieralnia mleka, wydawalnia, maślarnia, aparatownia, szatnia, biuro techniczne, maszynownia, kotłownia i klatka schodowa,  a na piętrze – biura, szatnia, jedno mieszkanie dla pracownika zakładu oraz  strych użytkowy[14]. Mleczarnia była wyposażona  m.in. w: wagę,  ociekacz, zbiorniki, tanki, pompy nabiałowe, pasteryzator płynowy i bębnowy, wirówki, oziębiacze, kadzie fermentacyjne, maselnicę, matecznik, formiarkę, wanny serowe, prasę, sprężarkę, zbiornik na solankę i  kocioł parowy. W  latach  1957-1958  zbudowano nową masłownię.  4 maja 1957 r.  na Walnym Zgromadzeniu powołana została Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Oleśnie. Swoją działalność  jako samodzielny podmiot spółdzielnia rozpoczęła 1 lipca 1957 r. Od początku istnienia zakładu  do 1957 r.   prezesem Zarządu OSM w Oleśnie był Franciszek Buchta, po nim funkcję tę przejął  Stanisław Juszczyk. W  1968 r. prezesem Zarządu został   Kazimierz Janicki.  Wypracowane nadwyżki budżetowe spółdzielnia przeznaczała nie tylko na cele własne, ale także  wspierała finansowo wiele instytucji społecznych, kulturalnych i sportowych, m.in. wspomagała  rozbudowę szkół  „Pomników Tysiąclecia”,  budowę Domu Harcerza w Oleśnie, pomnik Zwycięstwa i Wolności w Gorzowie,  ośrodki kultury w powiecie oleskim, kursy szycia,  gotowania,  kluby sportowe, różne spółdzielnie, budowę Centrum Zdrowia Dziecka i odbudowę  Zamku Królewskiego w Warszawie,  ZBOWID, związki emerytów, Ligę Kobiet i wiele, wiele innych.

         Wzrastała liczba członków spółdzielni: w 1967 r. było ich 400[15].  Ówczesny przewodniczący Powiatowej Rady Narodowej w Oleśnie Mieczysław Moryto określił OSM jako monopolistę w zakresie skupu, przetwórstwa i sprzedaży na lokalnym rynku, pracę tej spółdzielni wysoko oceniali  dostawcy. W  1973 r. oleska mleczarnia zajęła 3 miejsce w województwie[16]. W następnym roku -1974 utrzymała 3 miejsce w województwie  i zajęła 4 miejsce w skali kraju. W latach 1976-1981 Spółdzielnia była zakładem Wojewódzkich Spółdzielni Mleczarskich.  Uwarunkowaniem tej decyzji była reforma administracyjna  kraju i włączenie Olesna do województwa częstochowskiego. Powstało wtedy  49 wojewódzkich spółdzielni. W dniu 22 lutego  1976 r. na Nadzwyczajnym Zebraniu przedstawicieli OSM w Oleśnie podjęto uchwałę  o połączeniu OSM w Oleśnie z Okręgową Spółdzielnią Mleczarską w Częstochowie, która weszła w życie w dniu 1 marca  1976 r. Dyrektorem zakładu był nadal Kazimierz Janicki.

            W latach 70. XX w. modernizacji  uległo wyposażenie zakładu, wymieniono urządzenia aluminiowe na urządzenia ze stali nierdzewnej. Na Zebraniu Założycielskim w dniu  15 listopada 1980 r. powołano Okręgową Spółdzielnię Mleczarską w Oleśnie, która podjęła działalność 1 stycznia 1981 r.  po uzyskaniu osobowości prawnej. Stała się więc  ponownie samodzielnym podmiotem.  Na zebraniu założycielskim  uchwalono jej  nowy statut.  W trudnych latach  80. XX w., charakteryzujących się ogromnym deficytem  artykułów spożywczych w kraju,   sukcesywnie podejmowano prace modernizacyjne wszystkich punktów skupu mleka przez zakup urządzeń i sprzętu do odbioru mleka. W 1990 r. nowym prezesem Zarządu została  Zofia Otolińska. W związku z transformacją ustrojową w naszym kraju na początku  lat  dziewięćdziesiątych   ubiegłego stulecia zmianie uległy struktury dostawców. Następował spadek liczby dostawców indywidualnych oraz likwidacja PGR-ów, przy jednoczesnym wzroście dostaw specjalizujących się w produkcji mleka rolników. Dostosowując się do nowych wymogów wolnorynkowej gospodarki, OSM  zmieniła profil produkcji z zakładu dostarczającego surowiec do zakładów produkcyjnych w zakład przetwórczy. Na początku swojej działalności nastawiona była na zaspokojenie potrzeb rynku lokalnego w podstawowe artykuły mleczne. Z nastaniem gospodarki rynkowej zaszła jednak konieczność dostosowania spółdzielni do szybko zmieniających się warunków. Dzięki żmudnej i kosztownej pracy na rzecz poprawy jakości surowca oraz modernizacji technicznej i technologicznej bazy przetwórczej mleczarnia znakomicie poradziła sobie w nowych warunkach. W latach  1995-2000 prowadziła prace badawcze nad podniesieniem jakości  masła Ekstra. Dynamiczny rozwój oleskiej mleczarni przypada na okres prezesury Wilhelma Bekera, który od  1998 r. kieruje jej Zarządem. Zatrudniony w OSM od 1982 r, jako kierownik oddziału produkcyjnego, w l. 1990-1998 w charakterze wiceprezesa Zarządu Spółdzielni, okazał się charyzmatycznym prezesem firmy, która stała się marką na lokalnym, regionalnym i krajowym rynku.

Prezes OSM w Olesnie Wilhelm Beker z Masłem Extra z Olesna

Z jego inicjatywy w  latach 2000-2004 zakład powiększył powierzchnie produkcyjne  poprzez  gruntowną rozbudowę i  modernizację, polegającą m.in. na wymianie urządzeń na skomputeryzowane.  Przyczyniło się to do  zatwierdzenia systemu zarządzania Bezpieczeństwem Żywności Przedsiębiorstwa HACCO. 1 maja 2004 r. zakład otrzymał zezwolenie  prowadzenia sprzedaży na rynkach Unii Europejskiej.

         Zarząd Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Oleśnie czuwa nad wysoką jakością produkowanych artykułów nabiałowych, czego dowodem jest wdrożony system ISO 22000. Gwarantuje on  wytwarzanie towarów  wg najwyższych  standardów jakości i bezpieczeństwa. Oleski nabiał powstaje w oparciu o niezmienione metody tradycyjne,  z naturalnych składników, bez dodatku konserwantów i substancji uszlachetniających. Towary cechuje wysoka jakość zdrowotna i smakowa, toteż cieszą się one rosnącym zaufaniem odbiorców i licznym gronem stałych  klientów. Spółdzielnia ciągle dąży do pozyskania doskonałej jakości mleka. Miesięcznie przerabia ok. 2 mln litrów mleka. Zajmuje się nie tylko jego skupem i przetwórstwem, ale także  handlem hurtowym oraz detalicznym swoich wysokiej jakości produktów: mleka, śmietany, kefiru, twarogu, maślanki i masła. Przy ulicy Dworcowej 20 w Oleśnie działa Sklep Firmowy Spółdzielni oraz Sklep Mięsny. Rocznie Spółdzielnia sprzedaje 300 ton masła i tyle samo twarogu na całej Opolszczyźnie i w województwie śląskim. Spółdzielnia oleska skupia 120 członków,   daje pracę 50 osobom, ponadto skupuje mleko od 100 rolników z okolic Olesna.

         Od ponad dekady strategią firmy jest pozyskanie jak największej ilości klientów oraz zdobycie wysokiej pozycji na rynku. A tę pozycje buduje i umacnia konsekwentnie, o czym świadczą liczne wyróżnienia, puchary, medale i  certyfikaty. OSM w Oleśnie została laureatem  krajowym  AGROLIGI, nagrodę prezesowi W. Bekerowi wręczył Prezydent RP Bronisław Komorowski, uzyskała ZŁOTY GWOŹDŹ – I nagrodę na Międzynarodowych Targach Gospodarczych „KOOPERACJA 2005”, III nagrodę BRĄZOWY GWÓŹDŹ na targach w 2006 r., ZŁOTY MEDAL Samorządu Rolniczego,  ZŁOTĄ HONOROWĄ ODZNAKĘ  Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Producentów Mleka, I nagrodę w konkursie „Nasze Kulinarne Dziedzictwo – Smaki Regionów” (za masło  Extra z Olesna), ORŁA AGROBIZNESU w 2012 i w 2013 r., Godło promocyjne AGRO POLSKA za twaróg półtłusty z Olesna, nagrodę ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Marka Sawickiego, Puchar  Stowarzyszenia Eksporterów Polskich WYBITNY EKSPORTER ROKU 2012, 2013, 2014 –  eksportuje bowiem 60% swojej produkcji do krajów UE.  Otrzymała  SREBRNY LAUR UMIEJĘTNOŚCI I KOMPETENCJI w 2008 r.  nadany  przez Opolską  Izbę Gospodarczą, ZŁOTY LAUR UMIEJĘTNOŚCI I KOMPETENCJI w 2010 roku,  EUROCERTYFIKAT 2007, 2009, 2010 i 2011  w kategorii CERTYFIKAT WIARYGODNOŚCI FIRMY,  DIAMENTOWY LIŚĆ MEDIALNY 2007 nadany przez Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich za rozbudowę bazy techniczno-materiałowej, dotrzymanie kroku światowemu postępowi w przemyśle mleczarskim i za osiągnięcia eksportowe na rynku Unii Europejskiej, CZARNĄ PERŁĘ POWIATU OLESKIEGO, została laureatem Opolskiej Nagrody Jakości w 2010 r. Masło z Olesna zostało wpisane w 2013 r. na Listę Produktów Tradycyjnych  Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, spółdzielnia  zajęła I miejsce w konkursie AGROLIGA, uzyskując tytuł Mistrza Gospodarki Województwa Opolskiego, uzyskała certyfikat „Jakość tradycja”   dla Masła Ekstra z Olesna przyznany przez Polską Izbę Produktu Regionalnego i Lokalnego, pozyskała  certyfikaty: DOCEŃ POLSKIE  nadawany tylko  tym producentom, których  artykuły spożywcze posiadają polski akcent, uzyskała tytuł:  TOP PRODUKTU.   OSM jest członkiem Regionalnej Sieci „Dziedzictwo Kulinarne Opolskie”,  była inicjatorem powstania Stowarzyszenia  Klaster Dobrej Żywności „Oleski Koszyk”,

        

Oleska Śmietankówka

            Znakiem towarowym OSM w Oleśnie jest słynne Masło Extra z Olesna, sery twarogowe, śmietana. Masło to okręt flagowy spółdzielni, która sprzedaje tonę  masła dziennie – masło w kostce, osełkowe i osełkowe solone. Dziennie  spółdzielnia sprzedaje także tonę  twarogu, wprowadzając  twaróg mielony w wiaderkach, taki, jakie robiły niegdyś nasze babcie. Ale najsłynniejsza jest oleska Śmietankówka – alkoholowy  gadżet promocyjny, który znalazł się już w sprzedaży. 17-procentowa Śmietankówka powstaje na bazie własnej śmietany i alkoholu z akcyzą, kupowanego w hurtowni.  Na największych targach branży spożywczej Grüne Woche w Berlinie co roku zwiedzający czekają na Śmietankówkę z Olesna. Prymas Józef Glemp, kiedy go poczęstowano kieliszkiem Śmietankówki, zamówił dla siebie całą butelkę. Na zawodach w ośrodku jeździeckim w Zakrzowie aktor Daniel Olbrychski podczas licytacji kupił butelkę naszej Śmietankówki za 300 zł! Oleśnianie opowiadają, że kiedy mówią gdzieś w Polsce, że są z Olesna, słyszą: „A, to tam, gdzie robią Śmietankówkę”! Wiele osób kojarzy nasze miasto ze Śmietankówką albo z Masłem Ekstra z Olesna. Nieprzypadkowo firma  dodaje Olesno do nazwy każdego produktu.

Dla  uczczenia tegorocznego jubileuszu 110-lecia OSM na  podstawie umowy z Pocztą Polską wydała  okolicznościowy znaczek pocztowy, na którym przedstawiono budynki zakładu i jego logo. Korespondencja wychodząca ze Spółdzielni będzie docierała do adresatów z nowym, stworzonym specjalnie na jej potrzeby, znaczkiem. W jubileuszowym roku 2017 zakład wymienił kotły węglowe na gazowe. Wprowadził także na rynek nowy produkt – słynną Śmietankówkę z Olesna.

Życzymy więc dostojnej jubilatce dalszego twórczego rozwoju, aby  budżet nigdy nie był dziurawy jak szwajcarski ser, aby  produkcja i sprzedaż  szła jak po maśle, aby starczyło  cierpliwości, która zamienia trawę w mleko.

Niechaj oleska Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska opływa w sukcesy jak pączek w maśle, w Maśle Extra z Olesna!

Ewa Cichoń

[1]              Melania Lipińska,  KZSM Zw. Rew., fragmenty artykułu ,,Forum Mleczarskie” (3/2004).

[2]           Do 1897 r.  nie było na ziemiach polskich żadnej szkoły przygotowującej do tego zawodu. Personel mleczarski kształcił się w prywatnych mleczarniach pod okiem wykwalifikowanej kadry kierowniczej bądź w szkołach rolniczych, które oferowały podstawową wiedzę z tego zakresu. Pierwszym zakładem badawczym w dziedzinie mleczarstwa w Polsce był Instytut Naukowo-Badawczy we Wrześni, który rozpoczął swoją działalność w 1897 r. .Po I wojnie światowej Instytut przejęła Wielkopolska Izba Rolnicza w Poznaniu. I wojna światowa pozbawiła mleczarstwo polskie większości przedwojennego dorobku, zginęło wielu działaczy, członków i pracowników spółdzielni mleczarskich. Do 1918 roku przetrwało tylko 120 spółdzielni, częściowo zniszczonych i znacznie osłabionych ekonomicznie, stado bydła zmniejszyło się o około 30%. Od 1924 roku zaczęła poprawiać się ogólna koniunktura gospodarcza i, oprócz kryzysu w latach 1929-1935, mleczarstwo polskie rozwijało się dość dynamicznie. Do chwili wybuchu II wojny światowej spółdzielczość mleczarska miała dobrą organizację, oddanych działaczy spółdzielczych, modernizowała zakłady przetwórcze, szkoliła fachową kadrę, mleczarstwo poprawiało jakość surowca i wyrobów, powstawały nowe spółdzielcze mleczarnie, pojawiły się pierwsze próby łączenia spółdzielni mleczarskich w większe, regionalne organizacje – okręgowe spółdzielnie mleczarskie. Wznowiono również eksport polskich produktów mleczarskich. Na rok przed wybuchem II wojny światowej działało w Polsce 1475 spółdzielni mleczarskich, które zrzeszały około 700 tys. członków.

[3]              W 1897 r. majątek w Starym Oleśnie  przeszedł na własność  przedsiębiorczego kapitana barona Mortimera von Lieres und Wilkau. Założył on  krochmalnię, w  1904 r. wybudował rezydencję, a drugi piętrowy pałac postawił w latach 1935/36 dla jedynego syna  Wilfrieda, w drugiej części parku w pobliżu ruchliwej drogi Olesno-Kluczbork. Obiekt został zniszczony w 1945 r. .

[4]              Urodzony w 1861 r. syn Edwarda Jerzego hrabiego Bethusy-Huc, posła do Reichstagu  i starosty kluczborskiego. Zmarł w 1925 r.

[5]              Wnuczka J. Berthelosa p. Barbara Polańska mieszka w Niemodlinie.

[6]              Heimatkunde Kreises Rosenberg O/S wydane przez rektora Wonschicka i radcę szkolnego Dwuceta,  Rosenberg  OS  1928 , s. 29.

[7]              Obecnie jest to ul. Labora.

[8]              Nosi teraz nazwę ul. Kościuszki.

[9]              S.  Pajączkowski, Rozwój spółdzielczości na ziemi oleskiej w latach 1945-1948, „Głos Olesna”, nr 15(1975), s. 81.

[10]               Działalność „Społem” w Okręgu Śląsko -Dąbrowskim, „Życie Gospodarcze” 1947, nr 7, s. 329. Śląski Oddział Mleczarski ZGS RP „Społem” w Katowicach  rozpoczął działalność 1 czerwca 1945 r.

[11]             Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, nr 67 z 31.10.1947, poz. 416.

[12]             Aktualizacja paszportu od 1953-1957 C.Z.P. Mlecz. Ekspozytura Wojewódzka w Opolu PZM Olesno, s. 25.

[13]               Tamże.

[14]             Inwentaryzacja projekt wstępny na budowę zakładu mleczarskiego, Olesno, ul. Dworcowa.

[15]               Książka protokołów z posiedzenia Walnego Zgromadzenia OSM 1957-1968.

[16]             Książka protokołów z posiedzenia Walnego Zgromadzenia OSM 1969-1980.