31 marca 2017 r. w Oleskim Muzeum Regionalnym otwarto wystawę interaktywną „Doświadczalnia” przygotowaną przez Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Autorem i komisarzem wystawy jest dr Maciej Kluza, kierownik Działu Zbiorów Muzealnych Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, który w ubiegłym roku zaprezentował ekspozycję astronomiczną w oleskim muzeum. „Doświadczalnia” z Collegium Maius jest znakomitą wystawą interaktywną, w której widz za pomocą własnych działań zgłębia siebie, a właściwie swoje zmysły, zwłaszcza wzrok, słuch, dotyk i zapach. Przybliża odwiedzającym zagadnienia z matematyki, fizyki i chemii. Zmusza ona widza do aktywności, pobudzając do eksperymentu, którego obiektem jest sam eksperymentator. To niezmiernie pouczająca zabawa z naukami ścisłymi.
„Doświadczalnia” prezentuje obiekty z trzech wystaw interaktywnych Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego zatytułowanych: „Nauki dawne i niedawne”, „Świat zmysłów” oraz „Wszystko… jest liczbą”. Wystawa przedstawia modele dawnych przyrządów liczących, takich jak abak, liczydło, suwak logarytmiczny, kostkę Napiera, a także modele krzywych i powierzchni, zabawki matematyczne (układanka T, tangram, układanka czworościan, czworościan z kulek, wieże Hanoi, kostkę Soma, 6 patyczków, serce, podkówki, wstęga Möbiusa, węzeł bez węzła, węzeł boromejski, figury w cieniu). Oferuje łamigłówki matematyczno-logiczne i „zabawki naukowe”: lustrzaną symetrię, miraż, skarbonkę-znikającą monetę, skarbonkę-zmniejszającą monetę, zmienne lustro, odwrotne lustro, lustro do kalejdoskopu, rysowanie w lustrze, grę z laserem. Z dziedziny optyki zaprezentowano radiometr, mozaikę świetlną, kryształy kalcytu, widmo, pryzmat wodny, diody UV. Kolejną prezentacją jest „Świat zmysłów” przedstawiający anaglify, obrazki do okularów chromadepth, pola receptywne, testy widzenia barwnego, iluzje rozmiaru, falujące obrazy, figury niemożliwe, stereopary, okulary owadzie, dziurę w ręce, wirujące tarcze, dysk Benhama, zootrop. Przy pomocy tych narzędzi widz odkrywa tajniki funkcjonowania narządów zmysłów. Modele zgromadzone na wystawie pomagają zrozumieć związek pomiędzy budową narządów zmysłów, a ich działaniem. Prezentują zjawiska wynikające z faktu posiadania oczu i uszu, a także pokazują, w jaki sposób zmysły oszukują nas oraz jak my możemy oszukać nasze zmysły. Ekspozycja obejmuje także kinetic mobile, tornado w butelce, fontannę w butelce, nurka Kartezjusza, kulę plazmową.
Oferta jest bogata; zwiedzający, korzystając z instrukcji, mają możliwość samodzielnego wykonania pomiaru i obserwacji, aby poprzez zabawę i samodzielne działanie, poznać prezentowane zjawisko. Wystawa składa się z niezależnych stanowisk, na których zwiedzający samodzielnie wykonują proste eksperymenty, poznając zagadnienia dotyczące tematyki ekspozycji. Wystawa adresowana jest do odbiorców w różnym wieku, a dzięki doborowi stanowisk może pomóc w realizacji programu nauczania takich przedmiotów jak matematyka, fizyka czy chemia. Cieszymy się z możliwości zaprezentowania w Oleśnie dorobku naukowego jednej z najznakomitszych placówek muzealnych w Polsce, która mieści się w najstarszym budynku uniwersyteckim w kraju. Siedzibą muzeum jest Collegium Maius, usytuowane u zbiegu ulic Św. Anny i Jagiellońskiej, w budynku przekazanym w 1400 r. przez króla Władysława Jagiełłę Uniwersytetowi. Była to kamienica zakupiona od ławnika krakowskiego Piotra Gerhardsdorfa (Gersdorfa). W kolejnych stuleciach kolegium rozrastało się poprzez zakup sąsiedzkich domów i dobudowę kilku obiektów. Na parterze znajdowały się lektoria, czyli sale wykładowe. Na I piętrze mieściła się Biblioteka (Libraria), Izba Wspólna profesorów (Stuba Communis), skarbiec oraz lektorium teologów (dzisiejsza Aula). Mieszkania profesorów, czyli rezydencje, znajdowały się na parterze, na I i II piętrze. Collegium Maius wyróżnia piękny arkadowy dziedziniec otoczony krużgankami. Przeprowadzona w latach 1840-1870 przebudowa Collegium Maius w stylu neogotyckim wraz z przeznaczeniem budynku na siedzibę Biblioteki Jagiellońskiej całkowicie zmieniły jego wygląd i charakter. Do pierwotnej estetyki obiekt powrócił w latach 1949-1964, kiedy z inicjatywy prof. Karola Estreichera przeprowadzono jego kompleksowy remont. Został przeznaczony na siedzibę Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, w którym znalazły schronienie dawne zbiory uniwersyteckie (dzieła sztuki i pamiątki) oraz bogata kolekcja instrumentów naukowych[1].
Otwarcie wystawy swoją obecnością zaszczycili: burmistrz Olesna Sylwester Lewicki, wiceburmistrz Olesna Jerzy Chęciński, przewodniczący Rady Miejskiej Henryk Kucharczyk, sekretarz Gminy dr Bożena Matusiak, naczelnik Wydziału Edukacji Starostwa Powiatowego w Oleśnie Renata Płaczek-Zielonka, dyrektor Muzeum w Kluczborku Maria Sołtys, pracownik Muzeum w Praszce Maria Feliks, dyrektor PSP nr 3 Grażyna Lipińska, zastępca dyrektora ZS Krystyna Grzebiela, dyrektor PG nr 1 Adam Adamski, dyrektor MDK Ernest Hober, powiatowy Inspektor Sanitarny Jolanta Bala, prezes Spółdzielni „Odrodzenie” Artur Maniura, fotograf Mirosław Dedyk oraz uczniowie PG nr 2 z opiekunem p. Kazimierą Grzembą.
Zapraszamy do aktywnego zwiedzania „Doświadczalni”, czynnej od 31 marca do 25 maja.
Ewa Cichoń
[1] Ze strony Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego http://www.maius.uj.edu.pl/muzeum/historia.
