Igor Strojecki opowiada o Elżbiecie Barszczewskiej
Pamiątki po wybitnej aktorce i pamiętniki Marii Dąbrowskej
29 października 2024 r. ponownie gościliśmy w Oleśnie p. Igora Strojeckiego, który podczas otwarcia wystawy o dawnym i współczesnym Uzbekistanie w miejscowym muzeum w dniu 12 września br. wygłosił fascynującą prelekcję o swoim wybitnym pradziadku. Był nim Leon Barszczewski- odkrywca, badacz, podróżnik oraz fotografik. Bogata, orientalna i barwna ekspozycja o Uzbekistanie cieszyła się dużą popularnością, bo obejrzało ją ok. 750 osób. W dniu 29 października br. podczas finisażu tej wystawy p. Igor Stojecki w ramach LI Spotkania Muzealnego: „Z pamiętnika aktorki i pisarki czyli o Elżbiecie Barszczewskiej i Marii Dąbrowskiej” zaprezentował inną wybitną postać z którą jest spokrewniony, mianowicie wybitną polską przedwojenną i powojenną aktorkę Elżbietę Barszczewską, która w tym roku obchodziłaby swoje 111 urodziny.
Igor Strojecki jest prawnukiem Leona Barczewskiego, krewnym aktorki Elżbiety Barszczewskiej, a także Juliana Ochorowicza, naukowca, wynalazcy i badacza psychologii, przyjaciela Bolesława Prusa. Pan Strojecki jest pisarzem, publicystą, genealogiem, varsawianistą, oraz podróżnikiem, który dla współczesnych odkrywa ten ekscytujący azjatycki kraj, jakim jest Uzbekistan. Jest autorem artykułów, wydaje publikacje, m.in.: „Utracony świat. Podróże Leona Barczewskiego po XIX-wiecznej Azji Środkowej”, „Leon Barszczewski (1849-1910). Od Samarkandy do Siedlec”, zorganizował ok. 250 wystaw poświęconych swoim wybitnym przodkom w muzeach i ośrodkach kultury na terenie całej Polski. Popularyzując osiągnięcia swoich wybitnych protoplastów wygłasza o nich fascynujące prelekcje. Za swoje społeczne zaangażowanie został uhonorowany nagrodą im. Ludomira Benedyktowicza, Nagrodą Złotego Jacka, Złotym Liściem Retro 2014, medalem 30-lecia Niepodległości Uzbekistanu -przyznanym przez prezydenta Republiki Uzbekistanu. Jest członkiem Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, Światowego Towarzystwa Badań, Ochrony i Popularyzacji Uzbeckiego Dziedzictwa.
Podczas spotkania przybliżył sylwetkę sławnej aktorki Elżbiety Barszczewskiej, która urodziła się 29 listopada 1913 roku w Warszawie. Była jedyną córką Marii Szumskiej (Maria Szumska była pierwowzorem Anki Niechcicówny w ,,Nocach i dniach”) i Witolda Barszczewskiego, przemysłowca i człowieka majętnego, zakochanego z wzajemnością w Marii, lecz żonatego (córkę uznał i dał jej swoje nazwisko). Elżbieta Barszczewska maturę zdała w 1932 r. w warszawskim Gimnazjum im. Marii Konopnickiej. W 1934 r. ukończyła Państwowy Instytut Sztuki Teatralnej. W tym samym roku zadebiutowała na scenie Teatru Polskiego rolą Heleny w „Śnie nocy letniej” Szekspira w reżyserii Leona Schillera. W swojej karierze teatralnej – grała głównie w Warszawie w Teatrze Polskim i Teatrze Narodowym i tam stworzyła znakomite role w najwybitniejszych, należących do klasyki dramatach. Grała Ofelię, Lillę Wenedę (później Rosę Weneda), Elektrę, Norę, Marię Stuart i inne. Do 1939 roku Barszczewska zagrała też w kilkunastu filmach, przeważnie główne role, stając się gwiazdą przedwojennej kinematografii. Wcieliła się w postać Stefci Rudeckiej w „Trędowatej”, Beaty Wilczur i jej córki Marii w „Znachorze”, Bronki Mossakowskiej w „Dziewczętach z Nowolipek”. Podczas okupacji pracowała w Warszawie jako kelnerka w kawiarniach „Café Bodo” i „U aktorek”. Brała też udział w tajnych koncertach poezji polskiej. W 1941 r. została aresztowana przez Niemców w związku z zabójstwem Igo Syma, kolaborującego z nazistami. Wystąpiła w konspiracyjnym „Irydionie” Zygmunta Krasińskiego przygotowanym przez jej męża Mariana Wyrzykowskiego (1942 r.). Mieszkała wówczas w kamienicy przy ul. Chocimskiej, która spłonęła w Powstaniu Warszawskim a wraz z nią spaliły się wszystkie jej pamiątki rodzinne. Po wojnie grała w Teatrze Polskim i Teatrze Narodowym. W 1980 r. dołączyła do apelu 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz PRL o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami. Pożegnała się ze sceną w 1981 roku odgrywając rolę wielkiej aktorki przełomu XIX i XX wieku Sary Bernhardt w kameralnym spektaklu „Wspomnienie” Johna Murella. Była w związku małżeńskim z aktorem Marianem Wyrzykowskim, z którym miała syna Juliusza, również aktora. Zmarła 14 października 1987 roku w Warszawie, pochowana na Powązkach w Alei Zasłużonych.
Podczas spotkania p. Strojecki odczytał fragmenty wspomnień o Elżbiecie Barszczewskiej i jej rodzinie z pamiętników pisarki Marii Dąbrowskiej. Spotkanie zaszczycili swoją obecnością; zastępca naczelnika Wydziału Edukacji Kultury i Sportu Starostwa Powiatowego Bogusława Szychowska dyrektor PSP nr 3 Agnieszka Grajcar, dyrektor Oleskiej Biblioteki Publicznej Ilona Gnacy, dyrektor Miejskiego Domu Kultury Aleksandra Płaszewska, dyrektor Środowiskowego Domu Pomocy Społecznej w Sowczycach Katarzyna Balcerzak, przewodnicząca Rady Seniorów Maria Mitrenga oraz uczniowie z PSP nr 1 z wicedyrektorem p. Ewą Wystalską, i z ZSZ z polonistką p. Renatą Jerką.
