Wejdź na link http://www.nto.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20150421/POWIAT08/150429878
16 kwietnia 2015 r. w MDK odbyło się XXVII Czwartkowe Spotkanie Muzealne: „Powspominajmy, to było pół wieku temu”, które poświęcone było ważnym wydarzeniom z dziejów Olesna, zapisanym na taśmach filmowych oleskiego Amatorskiego Klubu Filmowego JUPITER. Spuścizna dokumentalna tego kluba jest nieoceniona. Przez niemal pół wieku rejestrowali olescy filmowcy wszystko to, czym żyło wtedy miasto i jego mieszkańcy. To dla nas dzisiaj prawdziwa kopalnia wiedzy o Oleśnie – taka archiwalna lokalna pamięć filmowa.
Ostani z filmów „Bank 440” jest bez dźwięku
Rozpowszechnianie i popularyzacja filmów stanowiły istotny element działań państwa w okresie PRL-u. Oprócz stałego, z góry ustalonego odpowiedniego repertuaru kin wyświetlano Ogólnopolską Kronikę Filmową. U nas w Oleśnie, w kinie „Znicz”, podczas seansów filmowych, pierwszą była projekcja Oleskiej Kroniki Filmowej, następnie widzowie oglądali Ogólnopolską Kronikę Filmową, a na końcu film. Oleskie kroniki cieszyły się ogromnym zainteresowaniem mieszkańców, którzy szczelnie wypełniali salę kinową, po czym zdarzało się, że po jej emisji wielu widzów opuszczało kino. Kino w Oleśnie funkcjonowało już od 1932 r. Prowadził je Neumann w przebudowanym budynku Böhma, usytuowanym na rogu Rynku i dzisiejszej ulicy Reymonta. Za kinem znajdował się wtedy „Hotel Potrz” – „Hotel przy Poczcie”. W 1939 r. Neumann zakupił dom na Wielkim Przedmieściu, który był własnością rodziny Mischniok. Budynek znajdował się naprzeciwko innego centrum kultury w Oleśnie „Haus der Heimat” – obecny budynek MDK. Neumann nazwał swoje nowoczesne kino „Ro-Li” w tłumaczeniu Rosenberger Lichtspiele czyli Oleskie Kino. Po II wojnie światowej w tym budynku reaktywowano kino „Znicz”, które służyło mieszkańcom do lat 90. XX w. Z rozrzewnieniem wspominają oleśnianie seanse filmowe, niezapomniane niedzielne poranki dla dzieci oraz panie bileterki: Izydorę Kwakiewicz, Marię Klimas, Stanisławę Płóciennik, Wiesławę Trela, Marię Rzeźniczok i Stanisławę Wachowską. Kierownikiem kina była Lucyna Kokot, a po niej funkcję tę objął Kazimierz Piszczek, który także był operatorem. Operatorami byli również: Michał Piszczek, Leszek Kokot, Andrzej Kwakiewicz, Stanisława Płóciennik. W razie potrzeby operatorów zastępował Janusz Musiał, który także kierował kinem objazdowym.
Oleski JUPITER na setkach taśm utrwalał ważne wydarzenia, uroczystości, działalność zakładów pracy, szkół, otwarcie budynków użyteczności publicznej oraz imprezy kulturalne i sportowe. Powstało wiele filmów tematycznych, które są świadectwem także oddolnych inicjatyw, mających na celu pokazanie czegoś innego, świeżego, niezideologizowanego. Przykładem tego jest film nakręcony w II poł. lat 70. XX w. „Drewniany zabytek”, poświęcony kościołowi św. Anny. Uzyskał on na Ogólnopolskim Festiwalu Filmów Amatorskich tytuł najlepszego filmu o zabytkach Śląska. Za film „Za Polskę” o egzekucji Polaków w Wysokiej w 1944 r. JUPITER uzyskał wyróżnienie na Ogólnopolskim Konkursie Filmów Amatorskich w Szczecinie w 1966 r.
Amatorski Klub Filmowy JUPITER działający przy oleskim Domu Kultury powstał w 1962 r. Zarejestrowany został w styczniu 1963 r. Filmy na początku kręcono aparatem z akumulatorem w rączce „Admira Electric”. Zajmowali się tym wszyscy członkowie klubu: Kazimierz Piszczek, Tadeusz Krzyczkowski, Jan Tylman, Jan Kwakiewicz, Janusz Musiał, Stanisław Chudy, Henryk Poroś, Józef Wyrwich. Przez pewien okres czasu z klubem związani także byli Helmut Wloka, Józef Cyba, Aleksander Gałęzowski, Józef Włodek, Jan Wolny. K. Piszczek robił montaż, za scenariusz, komentarz i reżyserię był odpowiedzialny T. Krzyczkowski, J. Tylman był lektorem. Pierwszy film zrealizowany w 1962 r. zarejestrował otwarcie mostu na rzece Prośnie. Klub zaprzestał swojej działalności w latach 80. XX w.
Na spotkaniu muzealnym wyświetlono trzy filmy archiwalne: kronikę filmową Olesna z 1963 r., film ukazujący Dni Olesna w 1968 r. i Bank 440 z 1976r. Barwnie wspominał tamte czasy p. Tadeusz Krzyczkowski – nauczyciel, animator kultury, działacz społeczny, pełniący wiele ważkich funkcji publicznych. T. Krzyczkowski urodził się w 1938 r. na kresach wschodnich Rzeczpospolitej w Byszowie, w dawnym powiecie stanisławowskim. W 1943 r. jego rodzina przeniosła się do Brzysk koło Jasła, a w 1945 r. przybyła do Olesna. Uczył się w szkole ćwiczeniowej przy Liceum Pedagogicznym w budynku dzisiejszego LO, szkołę podstawową ukończył w Łowoszowie. Po zdaniu egzaminu dojrzałości w oleskim Liceum Ogólnokształcącym kontynuował naukę w Studium Nauczycielskim i podjął studia w Wyższej Szkole Pedagogicznej na kierunku pedagogika kulturalno- oświatowa. Pracował jako nauczyciel, na pocz. lat 60. XX w. był kierownikiem Szkoły Podstawowej w Borkach Małych, następnie pełnił funkcję podinspektora szkolnego w Wydziale Oświaty i Kultury w Oleśnie. Piastował stanowisko kierownika Wydziału Organizacyjno-Prawnego w starostwie, a po reformie administracyjnej, w latach 1975-1981 pełnił obowiązki zastępcy Naczelnika Miasta i Gminy Olesno. W 1981 r. został I sekretarzem Komitetu Miejsko-Gminnego PZPR. Stanowisko to pełnił do 1989 r. Był wychowawcą w Państwowym Domu Dziecka w Sowczycach, społecznikiem, publicystą, współtwórcą i prezesem Amatorskiego Klubu Filmowego JUPITER, wiceprzewodniczącym Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Oleskiej. To tylko najważniejsze fakty z bogatego życiorysu T. Krzyczkowskiego. Prelegent opowiadał jak zrealizowany przez JUPITER film przechodził przez cenzurę. Opracowany materiał należało wyświetlić w Wojewódzkim Urzędzie Kontroli Publikacji, Prasy i Widowisk[1], na własnym, przywiezionym sprzęcie. Po uzyskaniu zezwolenia opatrzonego pieczęcią można było film rozpowszechniać. Oleska Kronika Filmowa była często emitowana przez Telewizję Katowice.
W kronice filmowej Olesna z 1963 r. ( komentarz czytał Jan Tylman) ukazano panoramę miasta, uroczystą akademię w Powiatowym Domu Kultury poświęconą obchodom święta pracy-1 Maja, podczas której przemawiał I sekretarz Komitetu Powiatowego PZPR Eugeniusz Bednarczyk i sekretarz Powiatowej Rady Narodowej Henryk Hajduk. Na filmie uwieczniono także występ artystyczny młodzieży oleskich szkół oraz pochód pierwszomajowy i zawody motocyklistów.
W kolejnym filmie ukazano obchody Dni Olesna w 1968r., które odbywały się wtedy w miesiącu czerwcu. Taśma zarejestrowała odświętnie ustrojone miasto, przemówienie przewodniczącego Miejskiej Rady Narodowej Jerzy Uteckiego, zawody sportowe i występy artystyczne na amfiteatrze, zwłaszcza Międzynarodowy Turniej Tańca Towarzyskiego, który obejrzało 5 tysięcy oleśnian.
Trzeci z archiwalnych filmów uwiecznił Bank 440 zwany Bankiem Miast. Było to współzawodnictwo miast w połowie lat 70. XX w. emitowane na antenie Telewizji Polskiej. Olesno konkurowało z wielkopolskim Pleszewem i wyszło z tego turnieju zwycięsko. Naczelnikiem Miasta i Gminy Olesno był wówczas Józef Droś. Przygotowania do Banku 440 w 1976 r. wywołało społeczno – kulturalne poruszenie w Oleśnie. W wyniku tej rywalizacji miasto wypiękniało, powstało wiele obiektów użyteczności publicznej. Rozpoczęto modernizację budynku Ogniska Muzycznego w celu przekształcenia go na siedzibę Szkoły Muzycznej I stopnia, trwała rozbudowa osiedla przy ul. Słowackiego, zbudowano nowy dworzec PKS, promenadę, wyremontowano i rozbudowano kąpielisko, urządzono sztuczne lodowisko oraz salę gimnastyczną, otwarto „Pewex” i pawilon handlowy przy ul. Minkusa. Zyskała na tym także Gmina Olesno, ponieważ powiększono sieć dróg o nawierzchni asfaltowej, uruchomiono nowe linie PKS, wybudowano trzy zbiorniki wodne, wyremontowano filię biblioteki w Wysokiej, w budynku szkolnym w Wachowie powstał Klub Rolnika, kontynuowano budowę ośrodka sportowo-rekreacyjnego w Kucobach.
Film ukazuje zniszczony budynek ogniska muzycznego, remont zachodniej elewacji kina „Znicz”, czyny społeczne w wyniku których powstała promenada miejska wzdłuż ulicy Murka i skwer zieleni w centrum oleskiego Rynku, remont kąpieliska miejskiego i uroczystości na terenie basenu podczas turnieju Banku Miast, a także rywalizację przedstawicieli Olesna i Pleszewa w różnych konkurencjach sportowych i artystycznych.
Na spotkanie przybyło bardzo wielu oleśnian toteż mała sala MDK wypełniona była po brzegi. Wśród gości byli: przewodniczący Rady Gminy Henryk Kucharczyk, były przewodniczący Prezydium Powiatowej Rady Narodowej i późniejszy wicewojewoda opolski Mieczysław Moryto, były starosta oleski Jan Kus, skarbnik Gminy Jan Jaskulski, radny Gminy i dyrektor ZS Marek Leśniak, radny powiatu i dyrektor PG nr 1 Janusz Wojczyszyn, radny powiatu Hubert Imiołczyk, prałat Zbigniew Donarski, dyrektor Oleskiej Biblioteki Publicznej Halina Szklanna, dyrektor MDK Ernest Hober, naczelnik Wydziału Edukacji przy Starostwie Powiatowym Bogusława Szychowska, powiatowy inspektor sanitarny Jolanta Bala, były przewodniczący TSKN Bernhard Smolarek, wicedyrektor ZS nr 2 Cezary Łuczak, prezes Spółdzielni „Odrodzenie” Artur Maniura, przewodnicząca Związku Emerytów i Rencistów Krystyna Polak, przewodnicząca Związku Sybiraków Barbara Gwiazdowska i lokalne media. Szczególnymi gośćmi byli członkowie oleskiego JUPITERA – Tadeusz Krzyczkowski, Jan Musiał i Stanisław Chudy. Spotkanie cieszyło się dużym zainteresowaniem uczestników. Muzeum będzie kontynuować spotkania, podczas których będą wyświetlane inne filmy archiwalne oleskiego JUPITERA.
Ewa Cichoń
[1] Instytucja państwowa utworzona w 1946 r. (pierwotnie, od 1945 r. nazywała się Centralne biuro KPPiW), która zajmowała się kontrolą i weryfikacja publikacji prasowych, radiowych, telewizyjnych, wydawnictw książkowych, filmów, spektakli teatralnych, widowisk, wystaw itp. był to organ cenzury, obecny we wszystkich krajach obozu socjalistycznego, badający wszelkie formy oficjalnego przekazu informacji z punkt widzenia ich zgodności z aktualna polityka państwa.
