U progu 1987 r. powstało Koło Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego w Oleśnie. Zbliża się więc okrągły – 30-letni jubileusz oleskich numizmatyków zorganizowanych w Oddziale Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego. Obchody jubileuszu rozpoczęte zostały otwarciem wystawy: „Olescy numizmatycy miastu w 30-lecie Oddziału Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego w Oleśnie” w dniu 29 sierpnia br. w miejscowym muzeum. Główne uroczystości jubileuszowe w postaci sesji popularnonaukowej odbędą się w dniu 10 września br. Na stronie PTN[1] podano tematykę tej sesji: „ …sesja podsumuje dorobek ostatniego półwiecza. Temat chcemy rozszerzyć o popularyzację dorobku mennic działających w północnych obszarach Opolszczyzny, tj. mennicy brzeskiej i kluczborskiej. Chcemy również w szerszym gronie pochylić się nad mennicą oleską, sporadycznie wspominaną w źródłach, z której do dzisiaj nie odnaleziono ani jednej monety. Poruszymy także temat bonów zastępczych, które emitował powiat oleski w 1. ćwierćwieczu XX wieku. Po sesji planujemy wycieczkę do Sternalic, gdzie prowadzone są badania archeologiczne na pogranicznym gródku, i gdzie znaleziono denary Władysława Warneńczyka”.
Na obecnej wystawie jubileuszowej jest eksponowany dorobek oleskich numizmatyków w postaci medali jubileuszowych Oddziału Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego w Oleśnie, medali oleskich, wydawnictw Oddziału, exlibrisów, kopert i banknotów okolicznościowych, publikacji i wydawnictw, cegiełek, notgeldów z Olesna i Gorzowa Śl. ze zbiorów kolekcjonera Jana Piecha, a także pamiątek różnorakich inicjatyw oleskich numizmatyków. Jest to owoc tradycji kolekcjonerskich w Oleśnie, które po II wojnie św. rozpoczął w naszym mieście p. Antoni Weidel/Wawoczny. Wawoczny, nadzorując skup metali organizowany przez Spółdzielnię „Rolnik” w Oleśnie, natknął się na wiele cennych śląskich monet, które ocalił i zasilił nimi swoją kolekcję. W 1968 r. wstąpił do Polskiego Towarzystwa Archeologicznego w Opolu. Sześć lat później wyjechał do Niemiec, zabierając swoje zbiory. W 1974 r. do Polskiego Towarzystwa Archeologicznego i Numizmatycznego wstąpili: prof. Franciszek Hawranek i ppłk Bernard Krupa, a w 1975 r. Elżbieta Lesik. Członkami PTAiN byli także Konstanty Pawlik, Paweł Spojda i Leonard Dittmann. Nie będąc zrzeszeni w żadnej organizacji, numizmatyką w Oleśnie w latach 60. i 70. XX w. parali się Jan Piech i Aleksander Gałęzowski. W późniejszym czasie grupa ta powiększyła się o Bogdana Parkitnego, Andrzeja Zawilskiego i Wiesława Korbiela. Numizmatycy skupiali się wokół muzeum w Oleśnie, którego dyrektorem w latach 1974 – 1991 r. był Wojciech Łonak prowadzący na szeroką skalę wykopaliska archeologiczne.
Dyrektor placówki, będąc inicjatorem i prezesem powstałego później Koła Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego w Oleśnie, organizował wystawy poświęcone tematyce numizmatycznej. W 1984 r. otwarto ekspozycję „Moneta w 40-leciu PRL” ze zbiorów sekcji numizmatycznej działającej przy muzeum oraz ze zbiorów PTAiN-u w Częstochowie. Była to pierwsza wystawa w wyremontowanych salach nowej siedziby muzeum w dawnym ratuszu. Ta wspomniana w literaturze numizmatycznej ekspozycja została uwieczniona w wydanym po raz pierwszy przez muzeum folderze. Muzeum, współpracując z Kołem numizmatycznym, finansowało wydruk 100 tys. cegiełek dla potrzeb wybudowania nowej szkoły w Oleśnie.
W 1985 r. Oleskie Muzeum Regionalne obchodziło jubileusz 25-lecia. W czerwcu odbyła się sesja poświęcona tej rocznicy, podczas której uczestnikom wręczono jubileuszowy medal wykonany wg projektu Włodzimierza Ściegiennego i wycofane z obiegu banknoty z okolicznościowym nadrukiem wg projektu artystki plastyk Wandy Nazar. W 1986 r. muzeum i numizmatycy aktywnie włączyli się do obchodów 65 rocznicy III Powstania Śląskiego, organizując wystawę poświęconą tej tematyce. Wydano wspomnienia żyjących w Oleskiem powstańców śląskich w drugim numerze „Zeszytów Muzeum Oleskiego” i katalog „Odznaki, odznaczenia i symbole powstańcze”. Ukonstytuowane, samodzielne Koło numizmatyczne w Oleśnie powstało 1 stycznia 1987 r., działając w statutowych ramach Oddziału Polskiego Towarzystwa Archeologicznego i Numizmatycznego[2] w Częstochowie. Koło w Oleśnie, którego prezesem został Wojciech Łonak, było trzecim na terenie województwa częstochowskiego, po Pajęcznie i Radomsku. Muzeum było miejscem spotkań oleskich numizmatyków, którzy zorganizowali na przełomie 1986/1987 r. wystawę „Portret na monetach antycznych”. Interesującą ekspozycją były „Dzieje Jasnej Góry na medalach Oddziału Częstochowskiego PTAiN”. Wydany katalog o tej wystawie ubogacono exlibrisem wklejonym na wewnętrznej stronie okładki. Kolejna wystawa zatytułowana „Medale z papieżem Janem Pawłem II” i wydany o niej katalog korespondowały z wizytą papieża do Ojczyzny w 1987 r. W następnym roku odbywające się Igrzyska Olimpijskie w Seulu popularyzowano poprzez wystawę „Sport na monetach i medalach” i wydany o ekspozycji katalog. W tym samym roku muzeum gościło wystawę „Odznaki, odznaczenia i medale pamiątkowe resortu spraw wewnętrznych”, do której dodano muzealia związane ze strażą pożarną z prywatnego Muzeum Pożarnictwa w Łomnicy, zorganizowanego przez Józefa Trajdosa.
W listopadzie 1988 r. na wystawie poświęconej „70-rocznicy odzyskania niepodległości” eksponowano monety i medale z Józefem Piłsudskim, co dobitnie świadczyło o zbliżających się przemianach politycznych w naszym kraju. W przełomowym dla Polski roku 1989 r. urządzono dwie wystawy: „Powstania Śląskie w dokumencie i fotografii” z wydanym katalogiem „Oleśnianie w III Powstaniu Śląskim” i „Rzymskie systemy monetarne” z katalogiem rzymskich monet. W 1990 r. zorganizowano wystawę poświęconą „10-leciu Solidarności”. W tym czasie Koło numizmatyczne powiększyło się o kolejnych członków z Dobrodzienia, Gorzowa Śl. i Praszki. W maju 1991 r. olescy numizmatycy wzięli udział w organizacji dużej ekspozycji pt. „Dorobek Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego w Częstochowie” wystawionej w Bibliotece Miejskiej i Wojewódzkiej w Częstochowie. Podczas IV pielgrzymki Jana Pawła II do Ojczyzny w muzeum oleskim wystawiono monety, medale i banknoty papieskie. W 1992 r. w Zespole Szkół Zawodowych zaprezentowano ekspozycję numizmatów ze zbiorów członków Koła z wydanym katalogiem. W tym samym roku prezes Wojciech Łonak przygotował z okazji 5-lecia Koła sesję popularnonaukową o jego dokonaniach. Dwaj jego członkowie wydali w bardzo niskim nakładzie medal upamiętniający jubileusz. Wykonano 8 typów nadruków na banknotach. W Zespole Szkół Zawodowych zorganizowano wystawę siekieropodobnych grzywien, odkrytych na terenie Krakowa, z okolicznościowym katalogiem. 12 grudnia 1992 r. z funkcji prezesa Koła zrezygnował Wojciech Łonak. Nowym prezesem został Krzysztof Zimoch. Spotkania numizmatyków zostały przeniesione do Miejskiego Domu Kultury, ponieważ w marcu 1991 r. odszedł z muzeum dyrektor W. Łonak. W 1994 r. Koło brało udział w wystawie zorganizowanej w Bibliotece Miejskiej i Wojewódzkiej w Częstochowie. Podczas II Walnego Zjazdu w 1995 r. członek Koła Wojciech Łonak został powołany przez Zarząd Oddziału na komisarza dużej wystawy ukazującej dorobek 150 lat zorganizowanego ruchu numizmatycznego w Polsce. Wystawa miała miejsce w Muzeum Okręgowym w Częstochowie. Na Zjeździe Ogólnopolskim Delegatów PTN-u W. Łonak otrzymał Złotą Odznakę PTN. W dniu otwarcia Banku Śląskiego w 1995 r. w jego holu zorganizowano wystawę „Moneta i banknot polski 1924-1994”. Rozdano kilkadziesiąt banknotów z okolicznościowymi nadrukami. W 1996 r., po otwarciu PKO BP, przez kilka dni funkcjonowała wystawa zorganizowana przez Koło numizmatyczne pt. „Moneta i banknot polski 1918-1996”. Wydano także banknoty z okolicznościowymi nadrukami. W związku z kradzieżą ołtarza głównego w zabytkowym kościele św. Anny w Oleśnie zawiązał się Społeczny Komitet Renowacji Zabytków Miasta Olesna. W 1996 r. Koło wystąpiło z inicjatywą druku cegiełek dobrowolnych świadczeń pieniężnych na odnalezienie skradzionego ołtarza. Przygotowane projekty cegiełek wydrukowała Drukarnia św. Krzyża w Opolu. W 1997 r. obchodzono jubileusz 10-lecia Koła numizmatycznego w Oleśnie, które wydało medal pamiątkowy oraz banknot z okolicznościowym nadrukiem. Częstochowski Oddział PTN pomniejszył się o kilku członków, którzy stworzyli nowe Stowarzyszenie Archeologiczno-Numizmatyczne. Pozostali wraz z licznym Kołem w Oleśnie nadal realizowali statutową działalność PTN-u. Przeniesiono do Olesna redakcję „Magazynu Numizmatycznego”, a kontynuację jego druku podjął Wojciech Łonak, który wydał kolejny – 26 – numer tego magazynu. Dzięki pomocy członków oleskiego Koła wydawnictwo przekształcono w rocznik. W 1998 r. olescy numizmatycy zorganizowali trzy wystawy w miejscowym muzeum: „Olimpiady i sport na monetach świata”, „Fałszywki w monecie i banknocie” i „Banknoty z okolicznościowymi nadrukami”. Od 1 stycznia 2001 r. Koło numizmatyczne w Oleśnie działało jako Koło przy Oddziale Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego w Opolu, przybierając nazwę Koło Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego w Oleśnie.
15-lecie Koła obchodzono w 2002 r., upamiętniając wydarzenie emisją okolicznościowego medalu oraz nadrukami na banknotach. Przedstawiciel Zarządu Głównego PTN wręczył Bogdanowi Parkitnemu i Janowi Piechowi Złote Odznaki PTN. W nowej siedzibie muzeum przy ul. Jaronia w 2007 r. upamiętniono 20-rocznicę powstania Koła numizmatycznego w Oleśnie. Z tej okazji zorganizowano wystawę „Olescy numizmatycy miastu”, do której katalog opatrzony exlibrisem napisał Wojciech Łonak. Jubileusz 25-lecia Koła w 2012 r. uczczono wydaniem kolejnego medalu. 20 lipca 2015 r. w Oleskim Muzeum Regionalnym otwarto wystawę „Oleskie medale – świadectwo przemian”. Eksponaty pochodziły ze zbiorów Koła Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego w Oleśnie, Muzeum w Oleśnie oraz kolekcjonera i numizmatyka Jana Piecha. Zbiory eksponowane na tej wystawie były wymownym świadectwem przemian, jakie zachodziły w ostatnim półwieczu na ziemi oleskiej. Medale emitowane w Oleśnie od lat 70. XX w. do czasów współczesnych przez instytucje samorządowe, rządowe, gminy wyznaniowe, organizacje społeczne i partie polityczne upamiętniają ważne wydarzenia, jubileusze, zabytki, budynki użyteczności publicznej oraz postaci historyczne związane z naszą miejscowością. Inicjatorami i organizatorami tej wystawy byli: prezes Koła PTN w Oleśnie Bogdan Parkitny oraz założyciel i wieloletni prezes Koła numizmatycznego, ówczesny zastępca prezesa Koła PTN w Oleśnie Wojciech Łonak, który jest autorem tekstu katalogu do tej wystawy. W dniu 13 marca 2016 r. Uchwałą Zarządu Głównego PTN podniesiono Koło oleskie do rangi Oddziału PTN w Oleśnie.
Obecnie Oddział Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego w Oleśnie liczy 35 osób. W wyniku nowych wyborów w kwietniu br. Zarząd tworzą: prezes Bogdan Parkitny, zastępca prezesa Zbigniew Włodarski, skarbnik Ryszard Goluch, członkowie- Jerzy Liberka oraz Wojciech Łonak, który jest także członkiem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego.
Cieszymy się, że mamy prawdziwych pasjonatów i znawców numizmatyki, którzy poprzez swoją 30-letnią działalność pełnili szlachetną rolę edukacyjną, a niejednokrotnie wychowawczą. Jednym słowem – stawali się twórcami kultury w lokalnym środowisku. Otwarcie wystawy swoją obecnością zaszczycili: Prezes Oddziału PTN w Oleśnie Bogdan Parkitny, pierwszy Prezes Koła PTN w Oleśnie, członek Zarządu Głównego PTN, wieloletni dyrektor muzeum w Oleśnie Wojciech Łonak, Naczelnik Wydziału Edukacji przy Starostwie Powiatowym Renata Płaczek-Zielonka, Powiatowy Inspektor Sanitarny Jolanta Bala, dyrektor Oleskiej Biblioteki Publicznej Halina Szklanna, Ks. Prałat Zbigniew Donarski, dyrektor Miejskiego Domu Kultury Ernest Hober, Kierownik Oddziału w Oleśnie Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Opolu Krzysztof Peciak, Prezes Zarządu Spółdzielni Handlowej „Rolnik” Olesno Bernard Osyra, Prezes Spółdzielni „Odrodzenie” Artur Maniura, kierownik Piekarni PSS Społem i kolekcjoner Jerzy Janicki, prywatny kolekcjoner Jan Piech, filatelista Ryszard Szirch. Gratulujemy oleskim numizmatykom pięknego jubileuszu życząc dalszej owocnej działalności. Serdecznie zapraszamy na wystawę, która będzie czynna do 30 września 2016r.
Ewa Cichoń
[1] http://ptn.pl/2016/06/28/sesja-naukowa-olesnie/
[2] Od 1992 roku Polskie Towarzystwo Numizmatyczne.
